Back

పతంజలి యోగ సూత్రాణి - ౧ (సమాధి పాద)

అథ సమాధిపాదః |

అథ యోగానుశాసనమ్ || 1 ||

యోగశ్చిత్తవృత్తి నిరోధః || 2 ||

తదా ద్రష్టుః స్వరూపే‌உవస్థానమ్ || 3 ||

వృత్తి సారూప్యమితరత్ర || 4 ||

వృత్తయః పంచతస్యః క్లిష్టా‌உక్లిష్టాః || 5 ||

ప్రమాణ విపర్యయ వికల్ప నిద్రా స్మృతయః || 6 ||

ప్రత్యక్షానుమానాగమాః ప్రమాణాని || 7 ||

విపర్యయో మిథ్యాఙ్ఞానమతద్రూప ప్రతిష్టమ్ || 8 ||

శబ్దఙ్ఞానానుపాతీ వస్తుశూన్యో వికల్పః || 9 ||

అభావ ప్రత్యయాలంబనా వృత్తిర్నిద్రా || 10 ||

అనభూత విషయాసంప్రమోషః స్మృతిః || 11 ||

అభ్యాస వైరాగ్యాభ్యాం తన్నిరోధః || 12 ||

తత్ర స్థితౌ యత్నో‌உభ్యాసః || 13 ||

స తు దీర్ఘకాల నైరంతర్య సక్తారాసేవితో దృఢభూమిః || 14 ||

దృష్టానుశ్రవిక విషయ వితృష్ణస్య వశీకారసఞ్ఙ్ఞా వైరాగ్యమ్ || 15 ||

తత్పరం పురుషఖ్యాతే-ర్గుణవైతృష్ణామ్ || 16 ||

వితర్క విచారానందాస్మితారూపానుగమాత్ సంప్రఙ్ఞాతః || 17 ||

విరామప్రత్యయాభ్యాసపూర్వః సంస్కారశేషో‌உనయః || 18 ||

భవప్రత్యయో విదేహప్రకృతిలయానామ్ || 19 ||

శ్రద్ధా వీర్య స్మృతి సమాధిప్రఙ్ఞా పూర్వకః ఇతరేషామ్ || 20 ||

తీవ్రసంవేగానామాసన్నః || 21 ||

మృదుమధ్యాధిమాత్రత్వాత్తతో‌உపి విశేషః || 22 ||

ఈశ్వరప్రణిధానాద్వా || 23 ||

క్లేశ కర్మ విపాకాశయైరపరామృష్టః పురుషవిశేష ఈశ్వరః || 24 ||

తత్ర నిరతిశయం సర్వఙ్ఞవీజమ్ || 25 ||

స ఏషః పూర్వేషామపి గురుః కాలేనానవచ్ఛేదాత్ || 26 ||

తస్య వాచకః ప్రణవః || 27 ||

తజ్జపస్తదర్థభావనమ్ || 28 ||

తతః ప్రత్యక్చేతనాధిగమో‌உప్యంతరాయాభావశ్చ || 29 ||

వ్యాధి స్త్యాన సంశయ ప్రమాదాలస్యావిరతి భ్రాంతి
దర్శనాలబ్ధూమికత్వానవస్థితత్వాని చిత్తవిక్షేపస్తే‌உంతరాయాః || 30 ||

దుఃఖ దౌర్మ్మనరస్యాంగమేజయత్వ శ్వాసప్రశ్వాసా విక్షేపసహభువః || 31 ||

తత్ప్రతిషేధార్థమేకతత్త్వాభ్యాసః || 32 ||

మైత్రీ కరుణా ముదితోపేక్షాణాం సుఖ దుఃఖా పుణ్యాపుణ్య విషయాణామ్-భావనాతశ్చిత్తప్రసాదనమ్ || 33 ||

ప్రచ్ఛర్దృన విధారణాభ్యాం వా ప్రణస్య || 34 ||

విషయవతీ వా ప్రవృత్తిరూత్పన్నా మనసః స్థితి నిబంధనీ || 35 ||

విశోకా వా జ్యోతిష్మతీ || 36 ||

వీతరాగ విషయం వా చిత్తమ్ || 37 ||

స్వప్న నిద్రా ఙ్ఞానాలంబనం వా || 38 ||

యథాభిమతధ్యానాద్వా || 39 ||

పరమాణు పరమ మహత్త్వాంతో‌உస్య వశీకారః || 40 ||

క్షీణవృత్తేరభిజాతస్యేవ మణేర్గ్రహీతృర్గయణ గ్రాహ్యేషు తత్స్థ తదంజనతా సమాపత్తిః || 41 ||

తత్ర శబ్దార్థ ఙ్ఞాన వికల్పైః సంకీర్ణా సవితర్కా సమాపత్తిః || 42 ||

స్మృతి పరిశుద్ధౌ స్వరూప శూన్యేవార్థ మాత్రానిర్భాసా నిర్వితర్కా || 43 ||

ఏతయైవ సవిచారా నిర్విచార చ సూక్ష్మవిషయా వ్యారఖ్యాతా || 44 ||

సూక్ష్మ విషయత్వం చాలింగపర్యవసానమ్ || 45 ||

తా ఏవ సవీజః సమాధిః || 46 ||

నిర్విచార వైశారాధ్యే‌உధ్యాత్మప్రసాదః || 47 ||

ఋతంభరా తత్ర ప్రఙ్ఞా || 48 ||

శ్రుతానుమాన ప్రఙ్ఞాభ్యామన్యవిషయా విశేషార్థత్వాత్ || 49 ||

తజ్జః సంస్కారో‌உన్యసంస్కార ప్రతిబంధీ || 50 ||

తస్యాపి నిరోధే సర్వనిరోధాన్నిర్వాజస్సమాధిః || 51 ||

ఇతి పాతంజలయోగదర్శనే సమాధిపాదో నామ ప్రథమః పాదః |